پایان دوره آقای شاعر در فرهنگستان هنر

دی‌ماه 88 برای اهالی هنر عجیب و برای عده‌ای غم‌انگیز بود. معلم دامغانی که پیش از این به‌عنوان شاعر و ترانه‌سرا بین مردم شناخته شده بود، ناگهان از طرف محمود احمدی‌نژاد، حکم ریاست فرهنگستان هنر را دریافت کرد و بعد از یازده سال ریاست موسوی بر فرهنگستان هنر، جانشین وی شد.

**چرا فرهنگستان هنر؟
آن‌طور که در سایت خود فرهنگستان آمده، این مجموعه بر اساس مصوبه اسفند سال 77 شورای عالی انقلاب فرهنگی تشکیل شده است و فرهنگستان، مؤسسه‌ای است با شخصیت حقوقی مستقل که به نهاد ریاست جمهوری وابسته است. هدف از تأسیس این فرهنگستان را پاسداری از میراث فرهنگی، هنر اسلامی‌‌ و ملی و پیشنهاد سیاست‌ها، راهبردها و دستیابی به آخرین یافته‌ها و نوآوری‌ها و نیز ارتقای فرهنگ اسلامی ‌‌برای مقابله با تهدیدهای فرهنگ مهاجم تعریف کرده‌اند.

** تغییر قانون برای تغییر رئیس
آمدن معلم دامغانی چندان هم بدون هزینه نبود. رئیس‌جمهور وقت، سفر استانی خود به فارس را نیمه‌تمام گذاشت و به تهران برگشت و جای موسوی را به معلم دامغانی داد. البته این تغییر با دو تغییر مهم در اساسنامه فرهنگستان‌ها ازجمله فرهنگستان هنر همراه بود. تغییر اول در نحوه انتخاب اعضای فرهنگستان بود؛ یعنی انتخاب اعضا به جای آنکه از داخل فرهنگستان باشد، توسط بیرون از مجموعه اتفاق افتاد و با این تغییر، معلم دامغانی به عضویت فرهنگستان هنر درآمد و مهدی کلهر، مشاور احمدی‌نژاد، جهانگیر الماسی بازیگر و مجتبی رحماندوست، نویسنده و مشاور دیگر احمدی‌نژاد نیز به این جمع اضافه شدند.
تغییر دوم در نحوه انتخاب رئیس فرهنگستان ایجاد شد و به این ترتیب، رئیس فرهنگستان که تا آن زمان به پیشنهاد اعضای پیوسته انتخاب می‌شد، از آن پس توسط شخص رئیس‌جمهور انتخاب شد.

**درگیری با نیروهایی که خودش آورده بود
دکتر مهدی مکی‌نژاد، عضو هیأت علمی فرهنگستان هنر در گفت‌وگو با «ایرناپلاس» با تقسیم دوران مدیریت معلم دامغانی به دو دوره زمانی افزود: حوزه فعالیت ایشان ادب پارسی است و یک شاعر برجسته هستند و به نظرم در دوره اول، شناختی نسبت به فرهنگستان نداشتند. وقتی آمدند نیروهای قدیمی را از مدیریت کنار گذاشتند و نیروهای خودشان را آوردند. اما آن‌ها کارایی نداشتند و توسط خود آقای معلم عزل شدند.
مکی‌نژاد بابیان اینکه در دوره اول، درگیری آقای معلم با همان نیروها بر فعالیت فرهنگستان سایه انداخت، ادامه داد: در دوره دوم، مدیران قدیمی در چرخه وارد شدند و البته در رده مدیران میانی قرار گرفتند و فعالیت‌های فرهنگستان رونق نسبی گرفت و به‌دلیل آشنایی مدیران قبلی، چالش چندانی بین مدیران نبود.

**چندان اهل مشورت نبود
مکی‌نژاد بابیان اینکه آقای معلم برداشت خودشان را داشتند و با قدیمی‌ها مشورت نمی‌کردند گفت: ایشان در ساختار فرهنگستان هم تغییراتی ایجاد کردند و همین رفتارها باعث شد تا فرهنگستان از نیروهای متخصص خالی شد و برنامه‌ها بدون آن‌ها، محدود و گاه غیرکارشناسی شود.

**اقدامات مثبت
عضو هیأت علمی فرهنگستان درباره اقدامات مثبت معلم دامغانی در دوران مدیریتش گفت: در دوره دوم کارهای خوبی صورت گرفت. مثلاً خود من چند پیشنهاد برگزاری همایش دادم و ایشان مورد حمایت قرار دادند. از همایش‌ها به‌طور جدی حمایت می‌کردند. یکی دیگر از اقدامات مثبت ایشان انتشار مجموعه کتاب‌هایی بود که تولید شده بود.

**استناد به حکم احمدی‌نژاد
گفتنی است با روی کار آمدن دولت حسن روحانی، معلم دامغانی همچنان به کار خود ادامه داد. رئیس‌جمهور جدید حکمی برای او صادر نکرد و رئیس وقت فرهنگستان هنر – احتمالا به استناد حکم احمدی‌نژاد- تا شهریور 1397 فعالیت می‌کرد و مانور این روزهای برخی رسانه‌ها مبنی‌بر تغییر معلم با حکم ریاست‌جمهوری را جز یک شیطنت رسانه‌ای نمی‌توان برشمرد.

**ادعای مردادی معلم
11 مرداد سال نودوشش، علی معلم دامغانی، با انتشار پیامی با درخواست امین تفرشی مدیرعامل شرکت پارس آریان (شرکت مادر بانک پاسارگاد) طرف قرارداد مؤسسه صبا (متعلق به فرهنگستان هنر)، مبنی‌بر خروج تابلوهای این گنجینه از مؤسسه صبا مخالفت کرد. او در این پیام که با موضوع «500 تابلو از آثار هنرمندان بزرگ ایرانی» خطاب به اهالی فرهنگ و هنر و مسئولان منتشر کرد، آورده بود:
«بنام خدا
قابل‌توجه اهالی فرهنگ و هنر و مقامات مسئول
بدین‌وسیله اعلام می‌کند که بیش از پانصد تابلو از آثار نقاشان ایرانی که با تطمیع تأثیرگذاری در مدیران و بعضی از کارمندان به بهانه نمایشگاه و غیره‌، بدون شناسنامه و سند به خزانه فرهنگستان تحمیل شده است، در اختیار این نهاد فرهنگی است. شرکت پارس آریان به سرپرستی آقای امین تفرشی مدعی مالکیت آن است که ادعاست و بایستی اثبات شود. عجالتاً مال، مال الله است و متعلق به مردم و میهن اسلامی است (من آنچه شرط بلاغ است). الحمدلله»

** شکوائیه‌ اهالی فرهنگ
این مخالفت در حالی انجام شد که قریب به اتفاق اهالی فرهنگ و هنر می‌دانستند این مجموعه متعلق به موزه بانک پاسارگاد است. حمایت یکپارچه جامعه هنری از بانک پاسارگاد سبب شد علی معلم دامغانی در اقدامی دور از ذهن، به شخصیت‌های برجسته هنر ایران مانند آیدین آغداشلو، پرویز تناولی، حسین پاکدل و ده‌ها هنرمند واکنش تند نشان دهد. البته 600 هنرمند در پاسخ به این واکنش‌ها، شکوائیه‌ای به رئیس‌جمهور نوشتند.

** نمره معلم به خودش
علی معلم دامغانی در مصاحبه‌اش با خبرگزاری مهر در سال گذشته درباره میزان امتیازدهی‌اش به عملکرد خودش گفته بود: «در این سرزمین همیشه فضل و بزرگمردی در روزهای سختی خود را نشان می‌دهد. وقتی قرار باشد یک روز فهرست کنیم که در این سال‌ها چه خدماتی در فرهنگستان هنر صورت گرفته است، مشخص می‌شود که نسبت به گذشتگانی که اینجا بودند کارهای بی‌سابقه‌ای در این سال‌ها در فرهنگستان شده است. فردا روزی اگر بخواهند در این باره بحث کنند که در جمهوری اسلامی از جنس آبادانی چه کاری در حوزه فرهنگ و هنر صورت گرفته است، آن وقت ما اسنادمان را رو می‌کنیم. بحث چهار نفر خیانتکار این‌طرف و آن‌طرف آب نیست. جوجه را آخر پاییز می‌شمرند.»
حالا آخر پاییز رسیده است و پیرمرد شاعر برخلاف آنچه دوستانش پیش‌بینی می‌کردند، در دولت جدید نیز فرصت حضور پیدا کرد و با پایان دوره‌اش، جایش را به معاونش داد. رخوت چندین ساله فرهنگستان به گواهی اهالی فرهنگ و هنر، عدم‌شفافیت در واگذاری آثار هنری و همچنین تبدیل فرهنگستان به فرهنگسرا، از انتقاداتی است که به عملکرد علی معلم دامغانی شده است.

گزارش از سید مهدی موسوی‌تبار
**اداره کل اخبار چندرسانه‌ای**ایرناپلاس**