سنت اکرام با تاسی از سیره امام حسن(ع) ترویج می یابد

به گزارش سایت دفتر مشق به نقل از ایرنا

به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا؛ رمضان در نیمه راه، نویدبخش خجسته سالروز میلاد امام حسن مجتبی(ع) دومین پیشوای شیعیان است، او که به واسطه اخلاق و سیره پسندیده خویش به کریم اهل بیت(ع) شهرت یافت و با صلحی مدبرانه، نقاب تزویر و پیمان شکنی را از رخ امویان برداشت و حقانیت قیام سیدالشهدا(ع) را با صلح خود به اثبات رساند.

کریم اهل بیت(ع) به خصوصیت های برجسته ای چون صبر، علم، تقوی و زهد مزین بود اما باید رفتار کریمانه و توجه به نیازمندان را مهمترین ویژگی این امام همام(ع) به شمار آورد. خصلتی که می تواند در جهان مادی گرای کنونی، راهنمای مومنان برای دستگیری از محرومان باشد. «سبط، سید، زکی و مجتبی» از لقب های امام دوم شیعیان است و ابومحمد کنیه وی محسوب می شود. با شهادت حضرت علی(ع)، امام حسن(ع) رسالت دشوار پیشوایی مسلمانان را برعهده گرفت و با روشنگری های خویش به مدت 10 سال به اداره امور شیعیان پرداخت.

معاویه دشمن سرسخت اهل بیت(ع) که سال ها برای به دست آوردن خلافت به هر تزویری متوسل شده بود، به عراق و مکان خلافت امام حسن(ع) لشگر کشید و در این مسیر گروه خوارج نیز با وی همکاری کردند. کریم اهل بیت(ع) در نهایت با توجه به عوامل گوناگون برای رویارویی با ستیزه جویی های معاویه اعلام جهاد کرد اما در این میان امویان موفق شدند تا با فریب برخی از افراد، آنها را با خود همراه سازند و به ایجاد نفاق در سپاه امام حسن(ع) بپردازند. به همین علت دومین پیشوای شیعیان در 41 هجری پیشنهاد معاویه مبنی بر صلح را بنابر مصلحت مسلمانان و جلوگیری از جنگ پذیرفت تا از شریعت اسلام پاسداری کند.

آیت الله خامنه ای مقام معظم رهبری در ارتباط با چرایی صلح امام حسن(ع) می فرمایند: «بعد از صلح امام حسن(ع)، کار به شکلی هوشمندانه و زیرکانه تنظیم شد که اسلام و جریان اسلامی، وارد کانال آلوده ای که به نام خلافت و در معنا سلطنت به وجود آمده بود، نشود. این، هنر کریم اهل بیت(ع) بود. امام حسن مجتبی کاری کرد که جریان اصیل اسلام که از مکه شروع شده بود و به حکومت اسلامی و به زمان امیرالمؤمنین(ع) و زمان خود او رسیده بود در مجرای دیگری جریان پیدا بکند، حتی اگر نه به شکل حکومت؛ زیرا ممکن نبود لااقل دوباره به شکل نهضت جریان پیدا کند. در زمان امام حسن(ع)، تفکر انقلابی اسلامی که دوره ای را طی کرده بود و به قدرت و حکومت رسیده بود، دوباره برگشت و یک نهضت شد. البته در این دوره، کار این نهضت به مراتب مشکل تر از دوره خود پیامبر(ص) بود؛ زیرا شعارها در دست افرادی بود که لباس مذهب را بر تن کرده بودند، درحالی که از مذهب نبودند. مشکل کار ائمه هدی(ع) اینجا بود.»

سرانجام این امام بزرگوار در 47 سالگی با دسیسه و نیرنگ معاویه به شهادت رسید و در آرامگاه بقیع به خاک سپرده شد.

پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت سالروز ولادت امام حسن(ع) و روز اکرام با حجت الاسلام «مجید قربانعلی دولابی» عضو هیات علمی دانشگاه مذاهب اسلامی و مدرس حوزه علمیه دارالسلام به گفت وگو پرداخته است.

- متن این گفت وگو را در ادامه می خوانیم:
**رفتار کریمانه؛ صفت بارز امام حسن(ع)
بخشش و اکرام یکی از صفت هایی به شمار می رفت که امام حسن(ع) در آن سرآمد بود و همگان ایشان را به کرامت و بزرگ منشی می شناختند، پیامبر(ص) در روایتی می فرمایند: «من هیبت و بزرگی خود را برای فرزندم امام حسن(ع) و شجاعت را برای فرزند دیگرم امام حسین(ع) به ارث گذاشته ام.» امام حسن(ع) در طول عمر خویش چند بار تمام دارایی خود را با نیازمندان به طور مساوی تقسیم کرد. ایشان اگر شخصی کوچکترین کاری را در حقش انجام می داد، آن را با پاداشی بزرگ پاسخ می داد و کار نیک را بدون پاسخ نمی گذاشت.

«انس بن مالک» از صحابه رسول اکرم(ص) نقل می کند که روزی کنیزی یک دسته گل به امام حسن مجتبی(ع) هدیه کرد، امام(ع) فرمود که تو را در راه خدا آزاد می کنم. کریم اهل بیت(ع) در پاسخ به اطرافیان که چرایی این کار را جویا شدند، فرمود: خداوند ما را اینطور تربیت کرده است و سپس به آیه 86 از سوره نسا استناد کرد که پروردگار عالمیان در آن فرموده است: «و چون به شما تحیت و درودی گفته شد، شما تحیتی نیکوتر از آن یا همانند آن را بگویید که بی تردید خداوند حسابرس همه چیز است.»

**تواضع و فروتنی؛ ویژگی بارز امام حسن(ع)
تواضع یکی دیگر از ویژگی های پیشوای دوم شیعیان(ع) به شمار می رود که در شخصیت ایشان نمود ویژه ای داشت با وجود آن که این امام همام(ع) فرزند امام علی(ع) بود و مردم ایشان را می شناختند و احترام می‌گذاشتند اما هرگز دچار کبر و غرور نمی شد و همواره با مردم عادی همنشین بود. در روایتی آمده است، روزی امام(ع) دعوت شماری از مستمندان را که روی زمین نشسته بودند و تکه نانی را با هم می خوردند، پذیرفت و از مرکب پیاده و با آنها هم سفره شد، پس از پایان غذا به آنها فرمود که من از غذای شما میل کردم پس شما را دعوت می کنم که به خانه من بیایید و مهمان من باشید. سپس آنان را به خانه خویش برد و پس از پذیرایی با هدیه هایی آنان را بدرقه کرد. امام حسن(ع) همواره به پیروان خویش توصیه می فرمود که خداوند انسان های متکبر را دوست ندارد .

از دیگر مکارم اخلاقی امام(ع) می توان به صبر، بردباری و حلم ایشان اشاره کرد و در روایت ها نقل می شود که روزی امام حسن(ع) در مواجهه با پیرمردی که بر اثر تبلیغات دشمنان اهل بیت(ع) نسبت به این بزرگوار بدگمان شده و امام(ع) را مورد دشنام و ناسزا قرار داده بود، وی را با مهربانی و عطوفت پاسخ داد تا جایی که پیرمرد از رفتار خویش شرمسار و دگرگون شد و گفت خدا بهتر می داند که رسالت خود را در چه خاندانی و در کجا قرار دهد.

علم امام حسن(ع) زبانزد خاص و عام بود و هر فردی که در مساله ای به مشکلی برمی خورد به ایشان رجوع می کرد. کریم اهل بیت(ع) در زهد، تقوا و عبادت کم نظیر بود و حال ایشان، زمانی که برای عبادت می ایستاد، دگرگون می شد و وقتی اطرافیان سبب این حال را از ایشان می پرسیدند، می فرمود: «فردی که می خواهد نزد رب العرش به بندگی بایستد، سزاوار است تا رنگش زرد گردد و رعشه در مفاصلش افتد.» چون به مسجد می رفت، سر را به سمت آسمان بلند می کرد و می گفت: «ای خدای من! این میهمان تو است که به درگاه تو ایستاده، ای خداوند نیکو کار! به نزد تو آمده بنده تبهکار، پس در گذر از کارهای زشت و ناستوده من به نیکی های خودت».

**صلح امام حسن(ع)؛ مصلحت امت مسلمان
برای پاسخ به این سوال که چرا امام حسن(ع) صلح را برگزید باید فضای اجتماعی و سیاسی آن زمان را به تصویر کشید. پس از شهادت امام علی(ع) و دوره امامت امام حسن مجتبی(ع)، معاویه با فریب دادن فرماندهان سپاه ایشان موفق شد، شمار زیادی از اعضای سپاه را از جنگیدن علیه خود منصرف کند و این گروه را در زمره افراد خویش درآورد و بنابراین تعداد سپاه امام(ع) کاهش یافت. همچنین در صورت قیام و جنگ، شماری از پیروانان ناب و خالص به شهادت می رسیدند و واقعه عاشورا هرگز اتفاق نمی افتد، بنابراین شرایط سیاسی و اجتماعی در دوره امام حسین(ع) و امام حسن(ع) شبیه هم نبود، مردم در زمان امام حسین(ع) دشمن را تا حد زیادی شناخته بودند و معاویه با برگزیدن یزید به عنوان جانشین خویش، این مساله را به اثبات رسانده بود که به دنبال اجرای احکام اسلام نیست و هدف وی تنها موروثی کردن خلافت و حکومت در خاندانش است اما این موضوع در زمان امام حسن(ع) هنوز روشن نشده بود. پس تصمیم و اقدام هر 2 امام در موقعیت و زمانه خویش حرکتی درست و بجا به شمار می رود. پیامبر(ص) نیز از پیش در این ارتباط اطلاع رسانی و آگاهی بخشی کرده و در این باره فرمودند: «حسن و حسین 2 امام هستند، قیام کنند یا قعود [و صلح] کنند.»

رسالت امامت این است که با توجه به شرایط موجود و با در نظر گرفتن مصالح دین، بهترین تصمیم را برای حفظ و نشر ارزش ها و آموزه های اسلامی بگیرد و گاهی اقتضا می‌کند که جان افراد حفظ شود تا آنها در برهه ای دیگر که ماهیت دین گریز بودن حاکمیت بر همگان آشکار شده است به قیام و جنگ با حکومت ظلم بپردازند.

** سیره اخلاقی امامان بهترین سر مشق برای مومنان
سیره اخلاقی امامان بهترین سرمشق برای مومنان است و امام حسن(ع) الگویی تمام عیار از مکارم اخلاقی بود. بخشش و کرامت از جمله خصوصیت های این امام همام(ع)محسوب می شد. فرهنگ گذشت و بخشش اگر در میان مسلمانان نهادینه شود، بسیاری از مشکلات چون فقر و آسیب های ناشی از آن از میان خواهد رفت. نیکوکاران در سالروز میلاد امام حسن(ع) و روز اکرام با گستردن سفره های اکرام، فرهنگ حمایت از نیازمندان و تهی دستان را در جامعه ترویج می دهند. بخشندگی و اکرام امام دوم شیعیان(ع) الگویی بزرگ برای رفع فقر در جامعه اسلامی است و این فرهنگ باید بسط و گسترش یابد. زندگی ائمه اطهار(ع) سراسر نورانیت و درس به شمار می رود و اگر مسلمانان بدین مساله توجه داشته باشند، می توانند جامعه ای اخلاقی و دینی را به بهترین شکل برپا کنند.

یادگیری انفاق کریمانه از امام حسن مجتبی(ع) می تواند راهگشای افراد در جامعه باشد و باید همگان سیره عملی و رفتاری ایشان را سرلوحه خویش در زندگی قرار دهند. تجلی همبستگی و ابراز همدردی‌ به عنوان بستر حضور و مشارکت فعال و آگاهانه مردم در امور خیر و نیک است و با توسعه فرهنگ انفاق و اجرای سنت‌های حسنه اسلامی، فقر در جامعه ریشه کن خواهد شد.

پژوهشم**2059**2002**9131