باستان شناسی آسیب های بلایای طبیعی را شناسایی می کند

به گزارش سایت دفتر مشق به نقل از ایرنا

مصطفی ده پهلوان روز شنبه در گفت و گو با خبرنگار گروه دانشگاه ایرنا درباره اهمیت رشته باستان شناسی اظهار کرد: باستان شناسی بازسازی دنیای گذشته با تکیه بر فرهنگ مادی و موادی است که از یک جامعه انسانی بر جای مانده است.
وی افزود: در حال حاضر مفهوم میراث فرهنگی در دنیای غرب یک مقوله حل شده است چرا که از سال های بسیار دور کشیشان و نمایندگان مذهبی در ترویج این حوزه نقش اساسی داشتند.
رئیس موسسه باستان شناسی دانشگاه تهران با اشاره به توصیه خداوند در قرآن به لزوم آگاهی در دنیای گذشته، خاطر نشان کرد: در کتاب مقدس ما مسلمانان به عبرت گرفتن از گذشتگان و استفاده از تجربیات آنها بسیار تأکید شده است، از این رو باستان شناسی با کنکاش در حوزه های مختلف می تواند از طی مسیرهای اشتباه جلوگیری کند.
ده پهلوان ادامه داد: در بسیاری از مواقع مردم بدون توجه به پندهای مذهبی گمان می کنند که تجربه های گذشتگان سطحی و پیش افتاده است از این رو در دنیای امروز کاربرد چندانی ندارد، آنها به صورت اشتباه باستان شناسی را فن بدست آوردن اشیاء قدیمی می دانند.
به گفته وی، هنوز در کشور ایران مردم به باستان شناسی اهمیت چندانی نمی دهند و باستان شناسی را به منظور رفع کنجکاوی و کشف معماهای دنیای گذشته می دانند اما در دنیای غرب از این رشته برای کمک به زندگی امروز و آینده بشر بهره گرفته می شود. مثال عینی و ملموس آن برای جامعه ما، بحران آب و نقش آن در بحران محیط زیست، شکل گیری فروچاله و خشک شدن دریاچه ارومیه و صدها آسیب جبران ناپذیر دیگر است.
رئیس موسسه باستان شناسی ادامه داد: اگر در چند دهه پیش با ورود تکنولوژی به کشور به این درک و شعور رسیده بود که با آب کم قنات ها ، کاریزها و چشمه ها می توان به بیشترین محصول رسید و نه اینکه با تکنولوژی چاه های عمیق متعدد حفر شود و سطح سفره های زیر زمینی را به پایین ترین حد ممکن برد و بحران ایجاد کرد.
ده پهلوان خاطرنشان کرد: در سیلاب مهیب گذشته اگر مدیران ما درک باستان شناختی داشتند و می دانستند که تغییرات آب و هوایی بزرگی در هر چند دهه یا چند قرن ممکن است آسیب های وحشتناکی را به همراه داشته باشد، هیچ گاه به مردم اجازه نمی دادند در بستر رودخانه و یا در حریم آنها خانه بسازند.
به اعتقاد وی، باستان شناسی می تواند به راحتی تغییر مسیر رودخانه های بزرگ را در طول زمان بررسی و تغییرات بعدی را نیز پیش بینی کند. در پروژه های عمرانی شهری و برون شهری باید به تغییرات و تهدیدات دو هزار سال بعد هم فکر کرد. می توان صدها مورد از این مثال و مصداق را ارائه کرد که باستان شناسی کاربردی می تواند راهگشا باشد.
« باید به حال سازمان میراث فرهنگی، مدیران دولتی و شاید هم دانشگاهیان افسوس خورد که چنین مسائلی هیچ گاه در افق دید و ذهن آنان نبوده و بعید است که در آینده از این پتانسیل مهم آن هم در کشور صاحب تجربه و دانش های کهنی چون ایران بهره ای گرفته شود. »
وی ادامه داد: کشوری چون ترکیه به خوبی از این پتانسیل در حوزه های کاربردی از قبیل محیط زیست، پروژه های عمرانی، سازوکارهای اقتصادی و اشتغال زایی، هویت ملی و ... بهره گرفته است.
ده پهلوان یادآورشد: برداشت مدیران گردشگری ما از گردشگری فقط ساخت هتل و اقامتگاه های گردشگری است. تا چه میزان با باستان شناسان تعامل داشته اند؟ باستان شناسان در سازمان میراث فرهنگی فقط تبدیل به حفارانی شده اند که باید به اضطرار و برای دوری از آبرویزی باید محوطه های در خطر یک پروژه عمرانی چون سد و راه سازی را کاوش کنند. اگر سازمان میراث فرهنگی درگیر امور اجرایی خود است این پژوهش ها را با حمایت مالی و تجهیزاتی بهدانشگاه ها بسپرد.
وی خاطرنشان کرد: شناخته نشدن کاربردهای رشته باستان شناسی به کوتاهی در نشان دادن اهمیت این حوزه توسط باستان شناسان، انجمن علمی این حوزه و موزه علمی این قشر بازمی گردد که هیچ وقت به درک بهتر مردم از تاریخ ایران فکر نکرده اند.
رئیس موسسه باستان شناسی دانشگاه تهران فرهنگ سازی به منظور شناخت اهمیت رشته باستان شناسی را ضروری دانست.
وی گفت: نهادهای مختلف از جمله صداوسیما نقش تعیین کننده ای در فرهنگ سازی کاربردهای باستان شناسی در کشور دارند، به طور مثال تمسخر رشته باستان شناسی در برنامه خندوانه صدا و سیما نگاه جامعه به این رشته و میراث فرهنگی را به 50 سال عقب تر بازگرداند.
ده پهلوان عواملی مانند هدفمند نبودن برخی پژوهش های باستان شناسی، پولشویی در انجام پروژه های تحقیقاتی توسط برخی نهادها و همکاری نامناسب نهادها برای موافقت با بودجه در پروژه ها از جمله مهم ترین عوامل توسعه نیافتگی این رشته دانست.
وی در ادامه درباره کمبود امکانات در رشته باستان شناسی اظهار کرد: بسیاری از اسناد خام بدست آمده در باستان شناسی به دلیل کامل نبودن امکانات برای آنالیز بدون استفاده نگهداری می شود اما با توجه بیشتر به این رشته می توان با کمک صاحب نظران در سایر رشته ها و همچنین تکنولوژی بسیاری از خسارات را به حداقل رساند.
ده پهلوان در ادامه گفت: پس از چندین و چند سال هنوز پایگاه اطلاعاتی جامع و در دسترسی در حوزه اشیاء و یافته های تاریخی به بهره برداری نرسیده است. از لحاظ تکنولوژیکی باستان شناسی ایران 50 سال عقب تر از کشورهای توسعه یافته است و از لحاظ درک جامعه از میراث فرهنگی و باستان شناسی 400 سال عقب تر است و تا به دنبال جبران باشیم آنها پیش تر از ما حرکت می کنند.
وی در پایان خاطرنشان کرد: از مدیران و مسئولان درخواست دارم ، اگر خواهان جبران این عقب ماندگی ها در این حوزه هستند، رویکردهای کارشناسی شده واقعی و برنامه ریزی های هدفمند کوتاه مدت و بلند مدت را جدی بگیرند و از توان تخصصی استادان و دانشجویان دانشگاه ها به خوبی بهره گیرند.
**9491**1601**