«افضل‌التواریخ» اثر فضلی خوزانی از منشیان و مستوفیان عصر صفوی است

به گزارش سایت دفتر مشق به نقل از خبرگذاری کتاب ایران

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) نشر میراث مکتوب آثار در دست چاپ خود را برای پیش‌فروش در نمایشگاه کتاب عرضه کرده است. از جمله این آثار می‌توان به تفسیر چهارجلدی «بصائر یمینی» تالیف قاضی معین‌الدین محمد بن محمود نیشابوری به تصحیح و تحقیق علی رواقی، «لطائف التفسیر یا تفسیر درواجکی» تالیف فخرالاسلام ابونصر احمد بن حسن بن سلیمان درواجکی به تصحیح و تحقیق سعیده کمالی‌فرد، «افضل التواریخ» تالیف فضلی خوزانی اصفهانی به کوشش احسان اشراقی و قدرت‌الله پیشنماززاده و «کتابشناسی متون چاپ شده در ایران (از سال 1233 قمری تا 1390 شمسی) به کوشش محمود طیار مراغی و سید سعید میرمحمدصادق اشاره کرد.  
 
تفسیر بصائر یمینی، اثر قاضی معین‌الدین محمّد بن محمود نیشابوری (زنده در 547 ﻫ.) از تفاسیر کهن به زبان فارسی است و در دوره بهرام‌شاه غزنوی (حک: 511-552 ﻫ.) به رشته تحریر درآمده است و از آنجا که بهرام‌شاه نیز همچون جدّش به «یمین‌الدوله» ملقّب بوده، احتمال می‌رود نامگذاری بصائر یمینی ناظر به همین لقب باشد. این اثر از دیدگاه تاریخ نگارش‌های فارسی اهمیت دارد و از نظر زبانی از آثار پخته و زیبای زبان فارسی به شمار می‌رود. نویسنده در تفسیر هر آیه به مباحث مرتبط با آن پرداخته و مطابق شیوه‌ای که در بیشتر تفسیرهای کهن دیده می‌شود، مطالب تاریخی، روایات، قصص انبیا و دیگر موارد مرتبط با هر آیه را نقل می‌کند.

        
 
همچنین «لطائف التفسیر» تصنیف فخرالاسلام ابونصر احمد بن الحسن بن سلیمان درواجکی (به سال 519 ﻫ.ق) از میراث‌های ارزشمند فرهنگ اسلامی و زبان و ادب پارسی، و چهارم ین تفسیر کامل و جامع قرآن کریم است. غنای زبانی حوزه آن، فرارود، به گونه‌ای است که قدیمترین نمونه‌های زبانی ادب پارسی را در بر می‌گیرد و زبان و سبک و قدمت این متن هرکدام به تنهایی عاملی است درخور برای جلب نظر پژوهشگران در حوزه‌های مطالعات تاریخ زبان پارسی، تاریخ ترجمه از عربی به پارسی، و دیگر جنبه‌های زبانی نظیر ساخت واژه و شیوة نگارش و رسم‌الخط. به این تفسیر که در بخارا تألیف شد و در هند رواج یافت، در برخی فهرست‌ها و منابع لطایف العرفان و تفسیر سیف‌الدین و تفسیر زاهدی نیز گفته‌اند.
 
«افضل‌التواریخ» نیز اثر فضلی خوزانی از منشیان و مستوفیان عصر صفوی است. او کتاب خود را از شیخ صفى‌الدین اسحاق اردبیلى (650 ـ 735 ق.) و وقایع و رخدادهاى روزگار صفویان تا پایان سلطنت شاه‌ عباس اول (قرن دهم و یازدهم ق.) در سه مجلد تالیف کرده است و اثر حاضر دفتر اوّل از مجلّد دوم است. نقل عینی فرامین و احکام و مکاتبات و شرح رخدادهای آن روزگار، تأکید و تأثیر توبه شاه طهماسب و آیین‌نامه مملکت‌داری و انباز نمودن فقها در صدارت از نکات مهم و تاریخی این دفتر است. متن افضل‌التواریخ از روى نسخة کتابخانة بریتیش میوزیوم لندن به شمارة 4678 مورخ شعبان 1049 ق. استنساخ و تصحیح شده است.
 
همچنین محمود طیار عراقی و سید سعید میرمحمدصادق در مقدمه کتاب خود، درباره اهمیت پرداختن به مقوله کتابشناسی گفته‌اند: «کتابشناسی‌ها را می‌توان نقشه راهنما مانند دانست که راهنمای شایسته‌ای برای پژوهشگران در جهان کتاب به‌شمار می‌رود. همچنان که هیچ ساربان و ملوان و خلبانی بدون وجود نقشه یا بلد راه و مسیریاب، راه خود را طی نمی‌کند، در جهان دانش و پژوهش نیز هیچ محقق و پژوهشگری نمی‌تواند بدون بهره‌گیری از کتابشناسی‌ها، فهرست‌ها و نمایه‌های کتاب‌های مرجع، پیشینه پژوهش را دریابد و پژوهش قابل قبولی به انجام رساند. از این رو باید گفت کاربرد کتابشناسی در پژوهش از امور ضروری است و هر پژوهشی با تکیه بر منابع و آثاری که نوشته شده، به سامان و سرانجام خواهد رسید. بنابراین، پس از انتخاب موضوع پژوهش، اساسی‌ترین مسئله برای پژوهشگر، مراجعه به منابع و مصادر کتابشناسی است؛ زیرا افزون بر غنای پژوهش، رجوع به کتابشناسی‌ها به پژوهشگر کمک می‌کند تا از هدر رفت وقت و دوباره‌کاری‌ها پرهیز کند... از همین روست که کتابشناسی‌های تخصصی جایگاه مهمی در پژوهش دارد.