ابتذال یا اعتلای کتابخوانی

به گزارش سایت دفتر مشق به نقل از ایرنا

به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، اگر کسی امسال یا سال گذشته سری به نمایشگاه کتاب زده باشد، شاید شاهد این پدیده نوظهور بوده باشد.
داستان از این قرار است که تقریبا میزان پراکندگی بازدیدکنندگان از غرفه های نمایشگاه کتاب مشخص و قابل پیش بینی است؛ برخی غرفه های میزبان ناشران مطرح و معروف به طور طبیعی بیش از دیگران مراجعه کننده دارند و بقیه ناشران کمتر می فروشند.
در این میان، مساله مشترک تمام ناشران، حضور بازدیدکنندگانی است که تنها برای تماشا آمدند، یا مراجعه کنندگانی که می خواهند کتابی با خود به خانه ببرند ولی نمی دانند چه کتابی مورد پسندشان است؛ آمدند دوری بزنند و اگر از اسم یا طرح کتابی خوششان آمد، شاید بخرند.
دوسالی است قشر جدیدی به جمعیت کتابخوان افزوده شده است؛ بیشتر نوجوان و کم سن و سال. برخی اینفلوئنسرهای (فعالان) شبکه اجتماعی اینستاگرام دست به قلم می شوند و کتاب می نویسند؛ چاپ های اول، دوم و حتی سوم کتاب ها تنها در مدت چند ساعت به فروش می رسد و به نظر می رسد همین قشر نوجوان مخاطب آنها باشد.
البته داستان فروش کتاب ها به همین راحتی نیست، این به اصطلاح شاخ های اینستاگرام، هر روز در صفحه شان به شیوه های خاص کتابشان را تبلیغ می کنند و مخاطب را منتظر نگه می دارند؛ تعلیق و انتظار گاهی تا دو سال زمان می برد.
حضور این گروه جدید، منتقدان و طرفداران زیادی دارد؛ طرفداران می گویند سال هاست در صنعت فیلم، تئاتر، موسیقی و کتاب خبری از سرگرمی نیست در حالیکه در کشورهای صاحب این صنایع، فروش مهمترین مولفه موفقیت محسوب می شود.
وقتی نشریاتی مانند نیویورکر/ Newyorker یا نرم افزار و پایگاه های اطلاع رسانی چون گود ریدر/good reader فهرست کتاب و فیلم های پرفروش هفته را اعلام می کنند؛ یعنی این آثار تاثیر گذارترین و مهمترین کتاب ها و فیلم های هفته و ماه هستند.
منتقدان می گوید اینفلوئنسرها نویسنده نیستند و نباید اسم نویسنده را یدک بکشند؛ نویسنده فردی است که سال ها نوشتن را تمرین کرده و صاحب ایده و نظر است.

**جامعه ادبیات سال ها از صنعت سرگرمی محروم است
مشاور یک انتشارات به خبرنگار ایرنا، گفت: تمام کشورهای جهان بخشی از صنعت سینما، تئاتر و کتاب را به بخش سرگرمی اختصاص می دهند، موضوع مهمی که سال ها خود را از آن محروم کرده ایم.
سهند آدم عارف با اشاره به سرانه کم مطالعه و تیراژ پایین کتاب در کشور، ادامه داد: یکی از راهکارهای افزایش سرانه مطالعه، بکارگیری درمان های کوتاه مدت و مقطعی؛ مانند انتشار کتاب به قلم بازیگران سینماست.
وی گفت: این روش مانند مخدر عمل می کند و خواننده زمانی دنبال کتاب می رود که هنرپیشه ای آن را نوشته باشد و در غیر اینصورت علاقه به کتاب خوانی ندارد و البته راهکار دیگر، انتشار کتاب نویسندگانی است که طرفداران زیادی دارند.
عارف در پاسخ به این پرسش که ممکن است سطح ادبیات این نویسنده به اعتقاد برخی زرد باشد، گفت: به نظر من ایرادی ندارد البته نباید سطح کار آنها از سطح استاندارد، کمتر باشد. بسیاری منتقدان که به این کتاب ها خرده می گیرند حتی آن را نخواندند و قبل از خواندن، ایراد می گیرند و این کار حرفه ای نیست. البته نمی توان سطح تمام این کتاب ها را یکسان مقایسه کرد؛ بسیاری کتاب ها ضعیف تر از دیگری هستند.
وی اضافه کرد: در حالیکه آثار بسیاری نویسندگان و روشنفکران تنها به ژانر اجتماعی و سیاسی محدود شده و ژانرهای دیگر؛ مانند پلیسی و عاشقانه را تحقیر می کنند در دنیا این ژانرها فروش زیادی دارد و به صنعت نشر کمک می کند.
این مشاور انتشارات یکی دیگر از فواید فروش این نوع کتاب ها را کمک به فروش کتاب های کمتر مطرح و پیشرو عنوان و تصریح کرد: تلاش می کنیم با معرفی حرفه ای کتاب ها، مخاطبان آن را پیدا کنیم.
عارف افزود: در کشورهای پیشرفته مردم هرگاه، وقت آزاد داشته باشند، کتابشان را باز می کنند می خوانند و قطعا ژانر تمام این کتاب ها، جدی نیست. چه بسا این نوجوانان و جوانان ایرانی که این روزها کتابخوانی را با کتاب های با نویسنده فضای مجازی آغاز کرده اند، در ادامه کتاب های نویسندگان ایرانی و خارجی معروف را انتخاب کنند.

**خوانندگان احساساتی
روانشناس در این باره به خبرنگار ایرنا درباره چرایی این اتفاق گفت: هنگامی که درباره رفتارهای خردمندانه همچون مطالعه کردن صحبت می شود، باید بدانیم بخشی از مغز، یعنی «کورتکس پیشانی» آن را رهبری می کند. این بخش از مغز مسئول فعالیت هایی؛ از جمله تفکر و تحیقیقات است.
مهدی ملک محمد افزود: در مقابل بخش دیگری از مغز که «آمیدالا» نام دارد، مسئولیت رفتارهای هیجانی و احساساتی را بر عهده دارد؛ معمولا افرادی که احساساتی و هیجانی هستند بخش آمیدالا مغزشان بر کورتکس پیشانی سیطره دارد؛ یعنی احساسات و هیجان آنها بر بخش خردمندی می چربد.
وی با بررسی چرایی این موضوع از منظر عصب شناسی، اظهار داشت: در حالی که برای موضوعاتی؛ مانند کتابخوانی باید بخش کورتکس پیشانی دستور دهد، بخش هیجان فرمان می دهد.
این روانشناس با بیان اینکه این نوع افراد نه تنها در انتخاب کتاب بلکه در دیگر رفتارهایشان هیجان و احساسات نقش اصلی را دارد، اضافه کرد: اگر از این نوجوانان پس از مطالعه درباره کتاب جویا شوی می گویند خیلی خوششان آمده؛ ولی اگر چند روز بعد چنین پرسشی مطرح شود با این پاسخ مواجه می شوی چیز زیادی به یاد ندارند.
ملک محمد گفت: در واقع کورتس پیشانی بخشی از مغز انسان است که در گذر زمان رشد و تکامل پیدا می کند، ضمن اینکه شیوه تربیتی سبب تکامل می شود.
به گفته این متخصص روان، نیاز به تفکر و خردورزی اصول اصلی این شیوه تربیتی است.
وی اضافه کرد: بسیاری از این افراد به دلایل مختلف در طول دوران مدرسه و کارو کسبشان نیازی به تفکر کردن نداشتند و این سبب شده این بخش از مغز آنها تکامل پیدا نکند.

**ناشران به طمع پول، کتاب می فروشند
استاد علوم ارتباطات اجتماعی با اشاره به اینکه با گسترش فضای مجازی شاهد ظهور گروهی مرجع جدیدی برای جوانان در جامعه هستیم، افزود: این دسته شامل گروه های مختلفی می شوند.
مسعود کوثری با اشاره به گسترش فعالان اینستاگرام در حوزه نویسندگی کتاب گفت: مقصران اصلی ناشران هستند که به طمع پول از آب گل آلود ماهی می گیرند.
کوثری با انتقاد از این رویکرد ناشران گفت: برای آنها تنها منافع خود اهمیت دارد و نگران نیستند به چه میزان به جریان فرهنگی کشور آسیب می زنند.
وی گفت: این نوع کتاب ها خوش باشی فرهنگی را تبدیل به سبک زندگی می کنند که نگران کننده است. رواج این شکل از کتاب ها، لطمه زیادی به فرهنگ وارد می کند و تنها سود آنی برای ناشران دارد. گریز از فرهنگ جدی و خوش باشی فرهنگی ثمره این شکل از کتاب هاست.
کوثری در پاسخ به این پرسش که چرا این کتاب ها طرفداران زیادی دارد، افزود: فرهنگ خشک و رسمی کشور نتوانسته بخش زیادی از نوجوانان و جوانان را جذب کند.
به گفته وی نبود انعطاف کافی سبب شده بسیاری نوجوانان در سال های پیش ابتدا یواشکی و حالا بدون پروا پا از خطوط قرمز فرهنگی پا فراتر می گذارند.
فراهنگ**3377**9157