سقوط دولت‌های مرکزی باعث از بین رفتن امنیت نیم‌بند در شمال آفریقا می‌شود

به گزارش سایت دفتر مشق به نقل از ایرنا

«احمد بخشی» روز جمعه در گفت‌وگو با خبر نگار سیاسی ایرنا با تشریح تحولات اخیر شمال و شرق آفریقا گفت: تحولات اخیر در شمال و شرق آفریقا و به‌صورت خاص سودان، الجزایر، مصر و لیبی را نه انقلاب است و نه جنبشی به جنس و سبک بهار عربی؛ زیرا ویژگی‌های آن گذشته از این‌که با جنبش‌های بهار عربی نمی‌خواند، شاخصه‌های آن‌هم با شاخصه‌های انقلاب متفاوت است.

** نمی‌توان نسخه‌ای یکنواخت برای تحولات شرق و شمال آفریقا پیچید
وی با بیان اینکه بسیاری از مفاهیم در قرن بیست و یکم به خاطر تغییرات رخ‌داده در رسانه‌ها و دیپلماسی رسانه‌ای تغییر معنا داده‌اند، اتفاقات رخ‌داده در کشورهای شمال و شرق آفریقا را تحولاتی ناشی از کنش‌ها، مطالبات و تغییرات اجتماعی در این کشورها عنوان کرد و افزود: البته دموکراسی‌خواهی را نمی‌توان مختص به جنبش‌های بعد از سال 2010 در این منطقه دانست.
این کارشناس مسائل آفریقا اضافه کرد: تحولات رخ‌داده در شمال و شرق آفریقا در برخی از اصول مانند مطالبه برای تغییر و بهبودخواهی در شرایط سیاسی، اجتماعی و اقتصادی با بهار عربی اشتراک دارد.
بخشی خاطرنشان کرد: باید هر کدام از کشورهای مصر، سودان، لیبی و الجزایر را به‌صورت جداگانه مورد بررسی قرار داد زیرا برای تحلیل تحولات رخ‌داده در هر یک از این کشورها نمی‌توان با یک نظریه واحد اظهارنظر کرد و نسخه‌ای یکنواخت برای این کشورها پیچید.

** دیکتاتورها در مصر و سودان رفتند ولی دیکتاتوری باقی ماند
این کارشناس مسائل بین‌الملل با تشریح تحولات مصر خاطرنشان کرد: برخلاف کشورهایی مانند سودان و لیبی، در مصر یک رژیم مستقر و قدرتمند نظامی حاکم است که برای بقا و استمرار خود به بسیاری از مطالبات پاسخ داده و البته در برابر بسیاری از مطالبات هم ایستاده است. با این وجود، نوع رویکرد دولت مصر به‌گونه‌ای بوده که هرچند دیکتاتوری مانند حسنی مبارک رفت اما دیکتاتوری در این کشوری مانده است و عبدالفتاح السیسی برای احیای نظامی‌گری در این کشور تلاش می‌کند.
وی یادآور شد: با وجود آنکه پس از سقوط معمر قذافی تلاش‌های بسیاری برای ایجاد دولت وحدت ملی در این کشور صورت گرفت و دولتی هم ایجاد شد، با این حال ناکارآمدی و عملکرد بد این دولت به‌گونه‌ای بود که هیچ‌گاه وحدتی در لیبی حاکم نشد. در سودان هم مردم می‌خواهند دیکتاتوری مانند عمر البشیر برود و از سقوط وی خوشحال می‌شوند ولی جانشین عمر البشیر، نظامیان هستند و مانند مصر و لیبی، هرچند دیکتاتورها رفته‌اند ولی دیکتاتوری نرفته است.

** مداخلات کشورهای منطقه و فرا منطقه در تحولات شمال آفریقا بی‌اثر نبود
این استاد دانشگاه در ادامه به تفاوت‌های روند تحولات در الجزایر و سودان اشاره کرد و گفت: فرایند تحولات در الجزایر به‌صورت آرام و مسالمت‌آمیز بود ولی تحولات سودان خشونت‌آمیز و به شکل کودتای نظامی از سوی ارتش این کشور انجام شد.
بخشی با تأکید بر ضرورت توجه به فرایند تحولات اجتماعی در کشورهای شمال و شرق آفریقا بیان کرد: هرچند ما نباید دچار تئوری توطئه شویم ولی مداخلات کشورهای منطقه و فرا منطقه‌ای در اتفاقاتی که این روزها در شمال آفریقا اتفاق می‌افتد، بی‌اثر نبوده است.

** عربستان و امارات از رشد اندیشه اخوانی در شمال آفریقا دچار وحشت شده‌اند
وی خاطرنشان کرد: علائمی که این روزها عربستان از خود بروز می‌دهد، نشان‌دهنده آن است که این کشور برای فضای پس از تحولات شمال آفریقا و آرام شدن شرایط در حال برنامه‌ریزی است، بخشی از تلاش‌های عربستان به‌منظور حفظ ساختارهای سیاسی و همچنین حفظ نفوذ و اثرگذاری‌اش در این کشورها و بخشی هم در راستای سیاست دولت‌سازی ایالات‌متحده است.
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی ادامه داد: در شمال آفریقا گروه‌های اسلام‌گرا فعال هستند و کنش‌های این گروه‌ها به‌ویژه اخوان المسلمین کشورهایی مانند عربستان سعودی و امارات نگران می‌کند چرا که بیم سرایت این اندیشه‌ها و فعالیت‌ها را به سرزمین‌های خود دارند و به همین خاطر دچار وحشت شده و با حمایت از نظامیان و دست‌کاری در فرایند مطالبات، درصدد تلاش برای اثرگذاری در این تحولات هستند.

** ایران معتقد به دوری‌گزینی از شکاف‌ها در لیبی است
بخشی افزود: در فرایند کودتا و شبه کودتاهای روزهای اخیر در کشورهای شمال و شرق آفریقا، بسیاری از مطالبات مردمی نیمه‌تمام ماند به‌طوری که در شرایط پسا کودتا فضا دیگر دموکراتیک نیست. به‌طور مثال، ارتش سودان پس از سقوط عمر البشیر بیانیه می‌دهد که حداقل دو سال بر سر کار خواهد بود و بعد از آن اقدام به برگزاری انتخابات می‌کند که این مسئله از سوی هیچ کشوری و حتی سازمان ملل و اتحادیه آفریقا موردقبول قرار نگرفت.
وی درباره رویکرد ایران نسبت به این تحولات گفت: ایران بیش از هر چیز نسبت به تحولات رخ‌داده در لیبی واکنش نشان داده است. در واقع، ایران مانند بسیاری از کشورها از دولت وحدت ملی لیبی حمایت می‌کند و معتقد به ایجاد دولت مرکزی قدرتمند در لیبی و دوری‌گزینی از افزایش شکاف‌هاست.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: ایران خواستار تداوم ثبات و امنیت و دوری‌گزینی از رفتارهای خشونت‌آمیز است و از تداوم حکومت دموکراتیک در کشورها حمایت می‌کند.
بخشی به وضعیت لیبی طی سال‌های گذشته اشاره کرد و اظهار داشت: لیبی کشور چندپاره‌ای است که شکاف‌های قومی، طبقاتی و قومیتی آن در دوران قذافی افزایش یافت و ناکارآمدی، مردمی نبودن و فضای دیکتاتوری نیز موجب بسط این شکاف‌ها شد و اکنون دولت مرکزی لیبی با میراث آن دوران روبه‌رو است و نتوانسته وضعیت موجود را بهبود بخشد و همین مسئله موجب تشدید نارضایتی مردم شده است.
وی اضافه کرد: ناکارآمدی دولت مرکزی لیبی و تشدید شکاف‌ها موجب شده تا کشورهای اروپایی از جمله ایتالیا و فرانسه نگران رشد گروه‌های افراطی و همچنین افزایش موج مهاجرت‌ها به جنوب اروپا شود و از سویی، عربستان و آمریکا نگران هستند که در این فضا گروه‌های اخوانی رشد کنند و به همین خاطر، درصدد دست‌کاری مطالبات و فراهم آوردن شرایط برای ایجاد حکومت دست‌نشانده نظامی مدنظر خود هستند.
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی با بیان اینکه ایران از استقرار امنیت در کشورهای شمال آفریقا و تداوم دولت‌های مرکزی این کشورها حمایت می‌کند، تصریح کرد: استقرار امنیت در این کشورها از مداخله نظامی کشورهای منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای جلوگیری کرده یا نمی‌گذارد بهانه افزایش نقش نیروهای نظامی کشورهای بیگانه مهیا شود.
بخشی تصریح کرد: هرگونه خلل در روابط بین‌المللی و سقوط دولت‌های مرکزی در شمال آفریقا موجب از بین رفتن امنیت نیم‌بند در منطقه شمال آفریقا شده و نتیجه آن رشد گروه‌های تروریستی، افزایش نیروهای نظامی و رشد ایران هراسی است.
سیام *م ا ت*2021** 1055