دستش بگرفت و پا به پا برد؛ ادب فارسی قد کشیده هزارساله تاریخ

به گزارش گروه فرهنگی ایرنا برخی اسناد و منابع تاریخی پیشینه نخستین نمونه‌های به‌دست‌آمده از شعر در ایران را به روزگار زرتشت پیامبر نسبت می‌دهند، آورده‌اند ادبیات فارسی در دوره اسلامی پس از وقفه‌ای کوتاه، از نخستین سده‌های ظهور اسلام با الفبای عربی پدید آمد که در واقع ادامه ادبیات پیش از اسلام بود.
شعرفارسی کهن یا پارسی دری که قدمتش را یک‌هزار و 100 سال می‌دانند کاملا موزون بوده و وزن آن برپایه ساختاری است که عروض (وزن شعر فارسی) نام دارد و از زمان پیدایش از فراز و نشیب ها و جریانات اجتماعی و سیاسی زمانه بی‌بهره نبوده و در بسیاری از دوران‌ها نیز حمایت فرمانروایان در ادامه بالندگی و تسریع در آن نقشی انکار ناپذیر داشته است.
سبک‌های ادبی و ظهور شاعران و ادیبان برجسته در طول قرون بالندگی ادب فارسی و خلق آثاری فاخر، پرمحتوا و سنگین، ادبیات ایران را نه تنها در درون ماندگار کرد بلکه به خارج از مرزها کشانید تا نام سعدی، حافظ و مولوی در منابع ادبی جهانی حتی در ردیف الگو و سرلوحه‌ها قرار گیرد.
تا جایی‌که بسیاری از هنردوستان و اهالی فهم برای آشنایی با تجلیات حقیقی و هویت ایرانی به کلام سخنوران و بزرگان این سرزمین چون عطار، مولوی، سعدی، حافظ، جامی، محتشم، صائب، کلیم، بیدل، فروغی، بهار، پروین، نیما و شهریار سرک می‌کشند و گفته‌های آنان را سند شناسه خود قرار می‌دهند.
استاد بی‌بدیل شعر فارسی شهریار از جمله این مستندات افتخار است که شعرش را آیینه زلال روزگار و بخشی از حافظه تاریخی ایران می دانند، روز بیست و هفتم شهریور ماه، سالروز درگذشت شهریار با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی، روز ملی شعر و ادب پارسی، نامیده شده است.
سید محمدحسین بهجت تبریزی که تخلص شهریار را برای خود برگزید متولد 1285 در آذربایجان بود که اشعاری به زبان‌های ترکی، آذربایجانی و فارسی در کارنامه خود دارد.
شهریار تبریز را در سال 1300 به قصد ادامه تحصیل ترک و در تهران به مدت سه سال مدرسه دارالفنون را انتخاب کرد سپس رشته پزشکی را برای ادامه تحصیل برگزید.
شکست عشقی و ناراحتی‌های خیال پس از آن موجب شود تا شهریار شش ماه پیش از دریافت مدرک پزشکی ترک تحصیل کند و خراسان را برای کار در اداره ثبت اسناد مشهد و نیشابور به عنوان مقصد بعدی برگزیند.
وی پس از گذشت چهار سال با استخدام در بانک کشاورزی به تهران بازگشت و بعد از مدتی به تبریز انتقالی گرفت که در همان سال دانشگاه تبریز وی را یکی از پاسداران شعر و ادب میهن خواند و عنوان دکترای افتخاری دانشکده ادبیات تبریز را نیز به شهریار اعطا کرد.
شهریار به تمامی هنرها، به ویژه شعر، موسیقی و خوشنویسی علاقه داشت. او نسخ، نستعلیق و خط تحریری را خوب می‌نوشت و قرآن را با خط خوش کتابت می‌کرد. در جوانی، سه تار را به خوبی تمام می‌نواخت، ولی پس از مدتی در پی تحولاتی درونی، برای همیشه آن را کنار گذاشت.
شهریار در اقسام مختلف شعر از جمله قصیده، غزل، قطعه، مثنوی و رباعی و مسمط اشعاری به زبان فصیح و استادانه سروده، اشعاری مملو از اصطلاحات و عبارات عامیانه و بازاری، شعرهایی مقید به تمام اصول و قواعد سبک کلاسیک و نیز شعرهایی با مصراع‌های کوتاه و بلند آزاد از قید قافیه سروده است ولی با وجود قصاید بلند و مثنوی، یک شاعر غزل سرا محسوب می شود.
شهریار پیرو نیما نبود ولی حلقه اتصال شاعران نیما با شاعران بعد از اوست و در عرصه شعر ترکی نیز وی شناسنامه شعر ترکی رایج در آذربایجان است.
از جمله غزل‌های معروف او می‌توان به «علی ای همای رحمت» و «آمدی جانم به قربانت» اشاره کرد. شهریار نسبت به علی بن ابی‌طالب ارادتی ویژه داشت و همچنین شیفته حافظ بود.
بیان لطیف، ساده، روان و جذابیت کلام، ویژگی‌های شعر شهریار است. البته در بیشتر اشعار، وی با شجاعت، پروایی از کاربرد اصطلاحات عامیانه ندارد و تصاویر زیبای کلامی را با جملات محاوره ای در می‌آمیزد و از اینکه ادیبان، سطح شعرش را نازل بپندارند نمی‌هراسد. این تلفیق شاعرانه، از ویژگی‌های شعر شهریار است.
شهریار معتقد به تحول و تجدید حیات در شعر ادبی بود و آثار این نوگرایی در بیشتر اشعارش دیده می شود. وی از کاربرد مضامین نو، نمی هراسید و در این زمینه، نوآوری های فراوانی داشت.
شهریار، شعر را هنرمندانه به خدمت گرفته بود تا مذهب، ملت و میهن خود را به جهانیان معرفی کند، مهم‌ترین اثر استاد شهریار منظومه «حیدربابایه سلام» (سلام به حیدربابا) است که از شاهکارهای ادبیات ترکی آذربایجانی به ‌شمار می‌رود و شاعر در آن از اصالت و زیبایی‌های روستا یاد کرده است. این مجموعه در میان اشعار مدرن قرار گرفته و به بیش از 80 زبان زنده دنیا ترجمه شده است.
این شاعر در بامداد 27 شهریور 1367 به دیدار حق شتافت و وصیت کرده بود که در مقبره الشعرای تبریز به خاک سپرده شود که مدفن بسیاری از شاعران و هنرمندان آن دیار است.
فراهنگ**3009** 9053